E.E. - Olga Tokarczuk

„Erna Eltzner wyłoniła się z mgły nieokreślenia, jaka zazwyczaj towarzyszy egzystencji średnich córek w wielodzietnej rodzinie, w kilka dni po swoich piętnastych urodzinach, kiedy zemdlała przy obiedzie”.

Kolejna pochłonięta książka noblistki. Inna niż pozostałe, ale w nurcie jej zainteresowań. Znowu się powtórzę, że książki Olgi Tokarczuk to popis erudycji i rozległej wiedzy w opisywanym temacie. Jej język, złożone i szczegółowe opisy oraz wielopłaszczyznowa analiza, pozostają nie zapomniane. Jej książki są dla mnie nieustającą ucztą literacką. Jej wyobraźnia, wrażliwość, wyczucie, spostrzegawczość, wiara w magiczność, naturę i inne byty to nadzwyczajne walory, którymi można się delektować bez końca. W książce umieściła swoje zainteresowania pracą doktorską Carla Junga, którego fascynowała psychoanaliza i zjawiska nieoczywiste, którym podlega człowiek.

Ta opowieść jest zetknięciem nauki i fantastyki, świata magicznego i namacalnego, nieuchwytności i przyziemności. Zarówno jej powierzchowność jak i wnętrze są wypełnione po brzegi, niemniej znajdziemy w nich miejsce na oddech, własne przemyślenia i oceny. To książka o dojrzewaniu, przechodzeniu różnych etapów samorozwoju. To opowieść o odkrywaniu, ciekawości świata i oczekiwaniu na nowe, nieznane, intrygujące, dające zaspokojenie, ukojenie i wyciszenie. To przybliżenie złożoności natury człowieka i otaczającego go świata, nic nie jest jednoznaczne, czarno-białe i oczywiste. W E.E. znajdziemy też różne ciekawe postaci ludzkie, ich zachowanie i ich podejście do życia. Ta książka to splatanie się, przenikanie, dopełnianie różnych światów, otwieranie drzwi do innych świadomości. Książka ma jeszcze jedną niewątpliwą zaletę, odmalowuje świat, którego już nie ma, z koronkową umiejętnością przenosi czytelnika do Wrocławia, a raczej Breclau początku wieku XX. Prowadzi uliczkami, wchodzimy do kamienic, spacerujemy brzegiem Odry, odwiedzamy Ostrów Tumski. 

A przechodząc do treści: Erna Eltzner to średnia córka z ośmiorga dzieci Państwa Eltznerów, niewidoczna, bardzo przeciętna, cicha, zupełnie niepozorna. Pewnego dnia ta niczym nie wyróżniająca się dziewczyna traci przytomność, ale po ocknięciu komunikuje swojej matce, że widziała zjawę. Z opisu Erny matka wnioskuje, że był to duch jej ojca. To zdarzenie otwiera serię wielu zdarzeń w życiu Erny, przede wszystkim bierze udział w seansach spirytystycznych organizowanych przez matkę. Pobiera nauki od pana Frommera znawcy spirytualizmu, jest pod stałą opieką lekarza, a wkrótce staje się obiektem badań lekarza zafascynowanego ludzkim mózgiem. Erna nagle zaczyna być w centrum zainteresowania matki, sióstr, lekarzy i fanów seansów. Nie rozumie, jest przestraszona, ale też otwierają się w niej nowe poziomy świadomości samej siebie i otoczenia. Zaczyna inaczej patrzeć na siebie, kontemplować, coś przeczuwać, zmieniać się.
Książka pokazuje zderzenie wielu bohaterów, działających na różnych poziomach rzeczywistości. Niektórzy stąpają mocno po ziemi, opierają się na faktach, dowodach, empirycznie potwierdzonych badaniach. Są osoby, które poszukują dodatkowych dawek emocji, inspiracji, potrzebują zainteresowania, dowartościowania i odmiany. Mamy też takich, którzy poszukują ciepła, zrozumienia i towarzystwa, które da choć odrobinę radości w tych zwykłych szarych dniach. W opowieści ważny jest też seans, w którym biorą udział bohaterowie, bo można mu przypisać różne znaczenie. Może być spektaklem, ale też nadzieją na coś ważnego, może oczyszczeniem ich myśli, emocji i pragnień.
Olga Tokarczuk przekazała w ręce czytelnika powieść nieoczywistą, z otwartym tematem, nie przechylając szali na żadną stronę, pozostawiając zdarzenia ocenie czytelnika.

Książka mnie wciągnęła od początku, pobudziła wyobraźnie i emocje. Była niejednoznaczna, owiana tajemnicą, złożonością ludzkich zakamarków. Może tylko koniec lekko ostudził moje rozpalone policzki, choć  z drugiej strony, był kolejnym etapem w dojrzewaniu.