Gorsze. Jak nauka pomyliła się co do kobiet - Angela Saini

 

"Nie ma czegoś takiego jak zachowanie typowe dla danej płci" (str.233)  

Odwieczna dyskusja o roli kobiet w świecie i ciągłym porównywaniu ich z mężczyznami pod kątem możliwości fizycznych, intelektualnych, roli w społeczeństwach trwa od lat. Jest też ogrom badań na temat tych różnic, zastanawiające jest to, że większość z nich udowadnia postawione tezy, zazwyczaj korzystne dla mężczyzn. Ta książka zawiera mnóstwo dowodów na to, że badania nie są obiektywne a często mocno tendencyjne. Angela Saini przejrzała szereg raportów z badań, artykułów publikowanych w naukowych czasopismach, rozmawiała z naukowcami obu płci i postanowiła się tym przeglądem podzielić z czytelnikami. Autorka prezentuje ciekawe i rzadko poruszane spojrzenie na kobiety i mężczyzn w bardzo szerokim kontekście. Istotne jest to, że najdziemy tu głosy zarówno naukowczyń jak i naukowców, bo autorce zależało, żeby pokazać zagadnienie jak najszerzej. 

Narzucany przez tysiąclecia dyktat męski "...wywarł potężny wpływ na zachowania kobiet oraz na sposób ich postrzegania. Upowszechniając się i krzepnąc, patriarchat krok po kroku odbierał kobietom prawo do: zarabiania na życie, posiadania majątku, udziału w życiu publicznym, a także kontroli nad losem własnych dzieci. Pozostawił im swobodę wewnątrz klatek, które stworzyło dla nich społeczeństwo. Pozbawione wyboru musiały się zachowywać w sposób, który wzmacniał system." (str. 259) To jest fragment, który oddaje ducha tej książki. Mamy tutaj spojrzenie na stereotypy w różnych kulturach i społecznościach odnośnie modelu rodzicielskiego, roli w związku, w domu i poza nim. Mamy też przyglądanie się aspektom biologicznym obu płci, i jak ta zmienna przekłada się na traktowanie kobiet w różnych kulturach. Jeden z najbardziej poruszających fragmentów książki dotyczy badań nad inteligencją płciową. Autorka przedstawia wiele przykładów, które dowodzą, że różnice między płciami są minimalne i wynikają głównie z różnic w kulturze oraz nierówności społecznych. Angela Saini wyraźnie pokazuje, jak seksistowskie przekonania przeszkadzają w prowadzeniu rzetelnych badań, a w rezultacie wpływają na społeczeństwo jako całość. Obserwacje antropologów wiele razy pokazały, że "...reguły rządzące damsko-męskimi relacjami w większym stopniu wynikają z kultury niż z biologii." (str. 231) Autorka nie pominęła postrzegania roli kobiet na przestrzeni wieków, poczynając od najstarszych kultur łowców i zbieraczy, ani wyników obserwacji naczelnych. Nie omieszkała opisać zachowań agresywnych względem kobiet, zarówno ze strony mężczyzn jak i kobiet, m.in. rzezanie kobiet, oddalanie kobiet w miejsca odosobnienia w okresie ich miesiączki, prasowanie piersi, wydłużanie szyi, albo zabijanie płodów żeńskich w łonach ich matek, itp.

W książce znalazły się też wyniki badań, które mnie szczególnie zainteresowały i takie, które wzbudziły irytację. Z ciekawszych wyników badań "...utrata matki wiąże się ze znacznie większym zagrożeniem niż utrata ojca." (str.207) Albo potwierdzenie, że kobiety zachowują się tak jak przyzwala im na to otoczenie, normy społeczne i kulturowe, zaś presja mężczyzn, którzy chronią swoje podstawowe interesy przyczynia się do głębokich nierówności pomiędzy płciami. "W niektórych krajach podwójne standardy moralne są wpisane w prawo." (str. 252)
Autorka upatruje nadziei dla kobiet w przywróceniu im równego statusu w społeczeństwie w ruchach wspierających kobiety, bo jak pokazują badania antropologiczne tylko solidarność kobiet może przynieść im sukces, jaki dzisiaj, operując na tej samej strategii, osiągają mężczyźni. Bez szacunku i solidarności ze swoją płcią nie osiągniemy równego traktowania.

Podsumowując badania robione są przez ludzi, mężczyzn lub kobiety, co, jak się okazuje nie jest bez znaczenia na wyniki badań. Poza tym ważna jest próba, różne miejsca, czasy, gatunki poddawane badaniom. Czasami badania są już nacechowane składowymi, które mają udowodnić tezę badacza, a kiedy to samo badanie robią inni badacze, okazuje się, że wyniki są zupełnie inne, bo np. poprzednia próba była niereprezentatywna. "Gorsze, jak nauka pomyliła się co do kobiet" to kolejna ważna książka, która daje nowe światło na temat badań naukowych dotyczących płciowych różnic. Autorka, Angela Saini, zawarła wszechstronne badania, aby wykazać, jak często nauka dokonywała fałszywych założeń do tyczących kobietach. Dobrze się ją czyta.