Nexus. Krótka historia informacji od epoki kamienia do sztucznej inteligencji - Yuval Noah Harari

 

Krótka Historia Informacji to opasłe tomiszcze, które jeśli nie całe to przynajmniej w jakiejś części, choćby tej najbardziej interesującej dla siebie warto zgłębić. Autor pokazuje jak ważna jest informacja, która przekazujemy od wieków, do czego była zdolna w przeszłości i do czego może doprowadzić w przyszłości. Próbuje pokazać dlaczego jedne informacje, choć ważne dla ludzi, z trudem przebijają się do szerokiego grona odbiorców, a inne stają się gorącą informacją, przekazywaną z ust do ust (współcześnie nazwane viralem). Stara się uwypuklić zagrożenia jakie płyną wraz z informacjami, ich siłę pozytywna i negatywna, która może doprowadzić do samounicestwienia naszego gatunku.

"Nazwaliśmy nasz gatunek homo sapiens - człowiek rozumny. Można jednak dyskutować, czy jesteśmy godni tego miana (...) Moc sprawcza to nie mądrość po 100 tysiącach lat odkryć, wynalazków i podbojów ludzkość zabrnęła w egzystencjalny zaułek. Stoimy na krawędzi ekologicznej katastrofy, do której możemy doprowadzić przez niewłaściwe wykorzystanie posiadanych mocy. Jednocześnie jesteśmy pochłonięci tworzeniem nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja (AI), które mogą nam się wymknąć spod kontroli, zniewalając nas lub wręcz unicestwiając. Mimo to ludzkość nie jednoczy się z myślą o stawieniu czoła tym wyzwaniom. Wręcz przeciwnie, rosną napięcia międzynarodowe, globalna współpraca staje się trudniejsza, państwa rozbudowują arsenały broni ostatecznej zagłady, a nowa wojna światowa nie wydaję się już czymś niemożliwym. (prolog)

Mimo, że posiedliśmy ogromną wiedzę, zdominowaliśmy inne gatunki, zasiedliliśmy nowe lądy, rozwinęliśmy technologie i zbudowaliśmy wielkie i skomplikowane maszyny, rozwinęliśmy techniki, które nie były znane nigdy wcześniej, zdobyliśmy księżyc, trwa "wyścig" o Marsa, to nie umiemy zadbać o podstawowe potrzeby każdego na Ziemi. Zbadaliśmy niewidoczne gołym okiem mikrocząsteczki, zdobyliśmy wiedzę o DNA, tworzymy niezwykle skomplikowane i precyzyjne modele cyfrowe, rozbudowujemy centra danych, bo wciąż zbieramy i analizujemy nowe informacje nie potrafimy docenić tego co wokół. Umiemy znaleźć odpowiedzi na skomplikowane kwestie, a nie zajmujemy się tymi przyziemnymi, na które mamy wpływ, a które w niedalekiej przyszłości zadecydują o naszym być lub nie.

Autor mierzy się z naturą jednostki i siecią powiązań, którą wypracowała przez tysiące lat. Te sieci, które służyły m.in. do przekazywania informacji, bardzo różnych w swojej naturze, często opartych na fantazjach, podsycanych partykularnymi interesami, które niszczą jednostki lub społeczności, np. nazizm lub stalinizm. Niestety nie były one czymś wyjątkowym już w przeszłości, a obecnie sieci oparte na urojeniach nabierają dodatkowo na znaczeniu, technologia je wzmacnia i przyśpiesza, zbiera, przetwarza i wypluwa papkę dla wielu niestrawną, dlatego łapią się łatwych, skrojonych przez influencerów czy spin doctors narracji, przygotowanych gotowców, szybkich treści, jaskrawych obrazków, żeby przebić się do zbiorowej świadomości, zdobyć jak najwięcej członków sieci, aby nabrać rozpędu i zdobyć władzę i panowanie.

Warto poczytać treści pana Harariego, bo to zimny prysznic dla naszego gatunku. On nie zniechęca do  rozwoju, ale sugeruje przy tym rozważność i umiar, żebyśmy nie rozpętali czegoś, czego już nie będziemy w stanie kontrolować, co zawładnie nami i/lub zniszczy. Sprawdza szereg informacji z głównego nurtu i przygląda się niszowym treściom, obserwuje trendy i tendencje, wysnuwa wnioski  i łączy je z faktami z przeszłości. Sprowadza rozbuchane narracje do zdrowego rozsądku i apeluje do zadbania o bezpieczeństwo, aby się nie samounicestwić. Warto uszczknąć z wiedzy autora, aby umieć wysnuwać wnioski nie z bajek i fantazji, ale potwierdzonych faktów.